Po odzyskaniu niepodległości ruch esperancki, który zaczął rozwijać się prężnie w Białymstoku już przed I wojną światową mógł teraz nabrać rozmachu i jeszcze bardziej eksponować Białystok jako miejsce narodzin języka esperanto.
Olbrzymie zasługi w propagowaniu idei Ludwika Zamenhofa miał niekwestionowany lider białostockich esperantystów Jakub Szapiro. Z jego to inicjatywy zostało utworzone Towarzystwo Esperantystów im. Zamenhofa w Białymstoku (Zamenhofa Esperanto-Societo).
Pierwszym, niezwykle ważnym krokiem podjętym w 1919 r. przez ówczesne władze miejskie było nadanie dawnej ul. Zielonej, przy której urodził się twórca esperanta, imienia Ludwika Zamenhofa.
Następne lata przynoszą szereg inicjatyw białostockich esperantystów wspieranych w swych działaniach przez ówczesne władze samorządowe. Przede wszystkim powstałe w 1920 a zarejestrowane w 1922 roku Towarzystwo Esperantystów im. L. Zamenhofa w Białymstoku zorganizowało szereg kursów języka esperanto. W niedługim czasie Białystok staje się bardzo silnym ośrodkiem esperanckim. W okresie międzywojennym Towarzystwo miało około 300 członków, co stawiało Białystok na 3 miejscu za Warszawą i Krakowem.
Kursy przynoszą również pierwsze spektakle w języku esperanto w białostockim teatrze „Palace”, wystawiane przez sekcję dramatyczną Towarzystwa Esperantystów im. Zamenhofa. Nie koniec na tym, wkrótce dzięki inicjatywie polskiego ruchu esperanckiego język międzynarodowy miał zostać wprowadzony do szkół. Białostoccy esperantyści organizują kursy dla nauczycieli w Białymstoku i w regionie, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem.
Dwie inne inicjatywy – zorganizowanie muzeum w domu L.Zamenhofa przy dawnej ul. Zielonej i wystawienie pomnika twórcy esperanto nie powiodły się, mimo dużego zainteresowania i wsparcia finansowego światowego ruchu esperanckiego.
Zainteresowanie Białymstokiem, który niczym Mekka przyciągał sympatyków języka esperanto z całego świata, było bardzo duże. Odwiedzili Białystok najbardziej znani wówczas esperantyści m.in. E. Privat, T. Cart. T. Jung, prof. O. Bujwid, S. A. Smit, B. Kuhl, członkowie rodziny Zamenhofa, H. A. Sade (po jego wizycie prasa japońska zamieściła reportaż ilustrowany fotografiami Białegostoku) i wielu innych. Niezapomniane wrażenie pozostawił też koncert niewidomego laureata pierwszego konkursu szopenowskiego, esperantysty z Węgier – Imre Nagy’a..
W 1927 roku po zakończeniu Światowego Kongresu Esperantystów w Gdańsku, w Białymstoku zorganizowano zjazd esperantystów – „Postkongreso”. Przybyłych gości witały władze miejskie – przemówienia były wygłaszane w języku esperanto. Podobnie uroczysty charakter miał pierwszy Zjazd Esperantystów Województwa Białostockiego w 1929 r. Innym wielkim wydarzeniem był pokongresowy zjazd esperantystów w 1937 r.
Białystok mógł poszczycić się wydawnictwami w języku esperanto, przede wszystkim autorstwa Jakuba Szapiro. Dynamiczny rozwój białostockiego ośrodka esperanto przerwał wybuch II wojny światowej. Białostocki ruch esperancki stracił swoich najczynniejszych działaczy. 12 lipca 1941 roku na Pietraszach został rozstrzelany Jakub Szapiro.