Nowy zabytek w Ogrodzie Branickich
We wtorek 31 maja 2005 r. w ogrodach Jana Klemensa Branickiego, odbyło się uroczyste odsłonięcie wizerunku Matki Boskiej Ostrobramskiej. Uroczystość odbyła się w obecności Prezydenta Miasta Białegostoku Ryszarda Tura. Aktu poświęcenia dokonał J. E. Ksiądz Arcybiskup Wojciech Ziemba – Metropolita Białostocki. Nabożeństwu Majowemu przewodniczył ks. Prałat Antoni Lićwinko – proboszcz parafii pw. Wniebowzięcia NMP. Część artystyczną uroczystości przygotował i prowadził Komitet Obywatelski Odbudowy Kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej – inicjator całego przedsięwzięcia.
Uroczystość uwieńczyła rozpoczęte we wrześniu 2004 r. prace remontowo – konserwatorskie.
Parawan ogrodowy, zwany „ścianką neogotycką”, usytuowany w południowo – zachodnim narożniku Ogrodu Branickich – znany jest z XVIII-wiecznych przedstawień ikonograficznych datowanych na ok. 1750r., planów białostockiej rezydencji barokowej z II poł. XVIII i I poł. XIX w. oraz opisu w Inwentarzu z lat 1771-1772, spisanego po śmierci hetmana Jana Klemensa Branickiego. Według zachowanych archiwaliów ścianka parawanowa była elementem architektonicznym zasłaniającym wejście do piwnic pod Altaną Chińską i zamykającym perspektywę widoku z okien Apartamentu Izabeli Branickiej. Obecnie jest jedynym zachowanym reliktem spośród wielu tego typu obiektów, znajdujących się na zakończeniu wielu osi widokowych dawnej białostockiej rezydencji Branickich. Za życia hetmana Branickiego ścianka miała półkoliście zamkniętą niszę z namalowanym w niej freskiem o nieustalonej dzisiaj tematyce. Zmiana łuku niszy na ostrołukowy została dokonana z inicjatywy Izabeli z Poniatowskich Branickiej w 4. ćw. XVIII w. i jest jedynym zachowanym elementem „gockim” w całej barokowej rezydencji.
Parawan ogrodowy był wielokrotnie w swej historii remontowany. Wówczas sukcesywnie znikało bogactwo formy architektonicznej. W okresie międzywojennym, gdy Pałac Branickich stał się siedzibą urzędu wojewódzkiego nowo powołanego województwa białostockiego, najprawdopodobniej po koronacji wileńskiego obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej w dniu 2 lipca 1927r., malarz Józef Blicharski namalował w niszy ścianki wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej, a po bokach dekoracyjne ornamenty kwiatowe zwieńczone głowami aniołów.
Przed wybuchem II wojny światowej po raz kolejny odnowiono ściankę. Znikły wówczas dekoracje roślinne, a i sam obraz został przemalowany. Przetrwał on działania wojenne w nienagannym stanie, aby w latach 60. XX w. zniknąć na zawsze, nie zostawiając po sobie, jak wykazały przeprowadzone badania, najdrobniejszego śladu.
Program konserwatorski remontu obiektu wykonała Pani Barbara Kubisa – konserwator dzieł sztuki, według wytycznych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie i historyka sztuki ks. dr. Jana Niecieckiego. Projekt techniczny opracowany został przez dr. hab Zygmunta Orłowskiego. Inwestorem prac restauratorskich był Urząd Miejski w Białymstoku. Autorem obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, wzorowanego na pierwowzorze Józefa Blicharskiego jest konserwator dzieł sztuki w zakresie malarstwa ściennego – Maciej Dąbrowski.