1. Wstęp
1.1. Przeznaczenie niniejszego opracowania
1.2. Struktura organizacyjna
1.1. Przeznaczenie niniejszego opracowania
Podstawą formułowania „Strategii rozwoju Białegostoku” było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie jak działać w nadchodzących latach objętych strategią, aby osiągnąć wyznaczone cele i zrealizować zapisane zadania. Opracowana strategia koncentruje się wokół działań, które mogą przyspieszyć proces rozwoju Białegostoku i Białostockiej Aglomeracji Miejskiej, nadać jemu właściwy kierunek rozwoju a w konsekwencji podnieść poziom życia społeczeństwa.
Planowanie strategiczne „jest rozumiane jako świadomy, systematyczny i ukierunkowany na przyszłość proces ciągłego przygotowywania i podejmowania decyzji dotyczących przyszłego poziomu rozwoju gminy oraz koordynacji i integracji podejmowanych przez władze samorządowe działań realizacyjnych na rzecz przyjętych ustaleń planistycznych z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych (pozytywnych lub negatywnych) tkwiących w jej otoczeniu”.
Opracowanie to jest efektem rocznego cyklu prac wykonanych w ramach opracowywanej „Strategii rozwoju Białegostoku” przez liczny zespół osób reprezentujących instytucje i lokalne autorytety, które brały udział w jej tworzeniu. Zawiera ono analizę potencjalnych kierunków i możliwości rozwoju Białegostoku do 2010 roku w ujęciu dynamicznie zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych. Podstawą do opracowania strategii rozwoju jest analiza wykonana w sześciu zespołach problemowych strategii aktualnych uwarunkowań i problemów do rozwiązania, które przybrały kształt celów I i II rzędu oraz zadań realizacyjnych określonych do 2010 roku. Opracowana strategia jest jednocześnie czymś w rodzaju podsumowania dyskusji na temat przyszłości i próbą określenia przewidywanych wyzwań trendów rozwojowych. Strategia prowadzi w efekcie do zidentyfikowania problemów i poszukiwania sposobów ich rozwiązania.
Opracowanie długoterminowej strategii rozwoju Białegostoku wymagało współpracy wielu osób, instytucji oraz szerokich konsultacji społecznych. „Strategia rozwoju Białegostoku” jest adresowana przede wszystkim do społeczeństwa naszego miasta. Jej zadaniem jest pobudzać aktywność mieszkańców i zachęcać do działań prowadzących do brania współodpowiedzialności za przyszłość naszego miasta.
Strategia jest wyznacznikiem podstawowych kierunków działań dla obecnych i przyszłych władz miasta, partii politycznych i środowisk opiniotwórczych działających w mieście. Stanowi ona ofertę wykraczającą poza rutynowy czteroletni cykl życia politycznego gminy wyznaczony terminami kolejnych wyborów do Rady Gminy. Będzie ona również sprzyjać realizacji tezy „Zarząd Miasta i Rada Gminy Białystok są mądre mądrością swoich mieszkańców”. Realizacja tej tezy jest ważnym synonimem demokracji i zasady partycypacji społeczeństwa we współzarządzaniu sprawami gminy.
Opracowana strategia będzie służyła przede wszystkim młodemu pokoleniu wkraczającemu w dorosłe życie zawodowe i społeczne, a także środowiskom gospodarczym naszego miasta i mieszkańcom.
Chcielibyśmy, aby „Strategia rozwoju Białegostoku” dotarła do wszystkich mieszkańców i instytucji, którym na sercu leży rozwój naszego miasta. Pragniemy, aby pobudzała ona szeroką dyskusję nad dylematami i priorytetami przyszłego rozwoju i wyzwoliła szerokie działania społeczne.
1.2. Struktura organizacyjna
Przygotowując założenia strategii rozwoju Białegostoku przyjęto zasadę planowania partnerskiego opartego na osiąganiu consensusu przy podejmowanych decyzjach. Integralnie była ona związana z zachowaniem otwartości przygotowywanych koncepcji rozwojowych, co niewątpliwie zwiększyło społeczną akceptację decyzji.
Przy opracowywaniu „Strategii rozwoju Białegostoku” przyjęto model poglądowy oparty na czterech elementach: społeczeństwie, środowisku gospodarczym, położeniu geograficznym, środowisku przyrodniczym.
- I etap – planowanie strategiczne,
- II etap – zarządzanie strategiczne,
- III etap – stała analiza realizowanej strategii.
Etapy te są wzajemnie ze sobą powiązane i oddziaływają na siebie modyfikująco.
Tak skonstruowany model pozwala na planowanie strategiczne na poziomie gminy z uwzględnieniem dynamiki przemian zachodzących w jej otoczeniu.
Punktem wyjścia do planowania strategicznego była analiza obecnej sytuacji występującej na terenie Białegostoku oraz jej aktualnych uwarunkowań – wewnętrznych i zewnętrznych. Najważniejszym elementem strategii była diagnoza stanu istniejącego oraz dokonanie analizy możliwości rozwoju, przyjęcie kierunków i priorytetów rozwoju, sformułowanie celów strategii rozwoju Białegostoku i zadań realizacyjnych z określonymi środkami na realizację i czasem realizacji.
Do opracowania „Strategii rozwoju Białegostoku” powołano Radę Programową Strategii Rozwoju Białegostoku i Komitet Roboczy Strategii Rozwoju Białegostoku Komitet Roboczy Strategii Rozwoju powołał sześć zespołów problemowych, branżowych strategii: ds. (1) finansów, (2) rozwoju gospodarczego, (3) sfery socjalnej, (4) infrastruktury technicznej, ekologii i zagospodarowania przestrzennego, (5) polityki mieszkaniowej, (6) bezpieczeństwa.
Tak ukształtowana struktura organizacyjna stworzyła układ wzajemnych powiązań funkcjonalnych między poszczególnymi elementami struktury organizacji strategii rozwoju a wydziałami Urzędu Miejskiego i Radą Miejską. Przy dokonywaniu diagnozy Białegostoku kierowano się funkcjonalnymi i społecznymi kryteriami porównawczymi.
Analizując możliwości rozwoju Białegostoku brano pod uwagę uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. Uwarunkowania te będą oddziaływały dodatnio i ujemnie na rozwój miasta przez cały czas funkcjonowania opracowanej strategii. Określając uwarunkowania rozwoju analizowano trendy rozwojowe i scenariusze rozwoju Białegostoku.
W przyjętej strukturze organizacyjnej Zespoły Problemowe Strategii i Komitet Roboczy były wzajemnie ze sobą powiązane i praca każdego z nich oddziałuje na pracę pozostałych ogniw struktury.
- Diagnoza uwarunkowań rozwoju dokonana w ujęciu uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych rozwoju Białegostoku.
- Stała analiza i badania uwarunkowań zewnętrznych rozwoju Białegostoku niezależnych od miasta. Na tej podstawie dokonano prognozowania prawdopodobnego rozwoju uwarunkowań i określono wariant strategii rozwoju odpowiadający zachodzącym procesom.
- Określenie celów strategicznych realizowanych w ramach strategii rozwoju z uwzględnieniem wyników analizy możliwości ich realizacji w zależności od zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych.
- Określenie sposobów realizacji przyjętych zadań strategii oraz przedsięwzięcie środków nie-zbędnych do ich realizacji.
- Uzgodnienie interesów poszczególnych grup społeczno-zawodowych i terytorialnych na etapie realizacji strategii rozwoju w Białymstoku
Planowanie strategiczne, aby było skutecznie realizowane w gminie jest nierozerwalnie związane z zarządzaniem strategicznym. Nawet najlepiej opracowana strategia rozwoju gminy jest bezużyteczna jeżeli nie znajdą się ludzie, którzy będą ją realizować poprzez zarządzanie strategiczne. Etap realizacji strategii jest najtrudniejszym do wykonania w praktyce. Niesie on dla gminy i jej urzędników szereg wyzwań i trudności. Funkcjonowanie Urzędu Gminy w pierwszym okresie, kiedy podejmuje on proces radykalnych i głębokich zmian podlega zachwianiu. Przynosi to przejściowe obniżenie efektywności pracy Urzędu i przejściowe poczucie wśród pracowników, że zmiany wywołane realizowaną strategią rozwoju są zbyt uciążliwe dla funkcjonowania Urzędu. Po okresie głębokiego kryzysu pojawiają się pierwsze pozytywne efekty wprowadzanych zmian. Opracowana „Strategia rozwoju Białegostoku” jest pierwszym tego typu dokumentem przygotowanym przy dużym udziale sił społecznych pracujących przy jej powstaniu nakierowanym na przyszłość.
- Marek Ziółkowski, Planowanie strategiczne rozwoju gminy, Warszawa 1995, s. 5.
- W ramach prac nad strategią rozwoju Białegostoku działały następujące zespoły:
1. Zespół Problemowy Strategii ds. Sfery Społecznej,
2. Zespół Problemowy Strategii ds. Polityki Mieszkaniowej,
3. Zespół Problemowy Strategii ds. Rozwoju Gospodarczego,
4. Zespół Problemowy Strategii ds. Bezpieczeństwa,
5. Zespół Problemowy Strategii ds. Infrastruktury Technicznej, Ekologii i Zagospodarowania Przestrzennego,
6. Zespół Problemowy Strategii ds. Finansów.